Gevelsteen met een kruiwagen

Singel 2, Amsterdam

In de gevel van dit dubbele pakhuis met trapgevel in Hollandse Renaissance, zit een cartouche (formaat: 55x 70cm) met een kruiwagen. Tussen 1606 en 1611 werd op deze plek door de haringkoper Jan Loots dit pakhuis gebouwd. Dit pand staat ook bekend als het Spaanse Huis.

De twee kavels waarop het huis werd opgetrokken, liggen in de stadsuitleg van 1585. Toen werd- buitendijks- land in het Y aangeplempt. De kavels zijn op het IJ georiënteerd: belangrijk voor een haringkoper. In 1620 werd het omschreven als ‘een spijcker (dat is een pakhuis) bij de Haarlemmerpoortssluys’.

Gezien vanaf de Haarlemmersluis in noordelijke richting naar het IJ. Links een deel van de Kleine Vismarkt en Singel 2. Op de achtergrond het boomhuis van de Haarlemmerbomen. Tekening uit ca. 1770 gemaakt door  Hendrik Keun. © Stadsarchief Amsterdam

Het pand Singel 2 in 2025.

De steen steen op Brouwersgracht 53.

In 1641 behoorde het huis toe aan Hendrik Jansz. Cruywagen (voor 1598- 1659) die op de Nieuwendijk in de Gulden Kruiwagen een zaak in scheepsbenodigdheden dreef. Het was deze Cruywagen die het pakhuis van de toepasselijke gevelsteen voorzag. Zijn erfgenamen verkochten De Kruiwagen in 1669. In een akte werd het pand omschreven als: ‘op de hoek van de Koninxgraft (= Singel) aen t’ Y’ … daer ’t Buykslooter veer plagt te wesen’.

De begane grond aan de IJ- zijde was toen in gebruik als veerhuis van het Buiksloter Veer. Dit bleef zo tot de opening van de Nieuwe Stadsherberg in 1662, die in het Y gebouwd werd. Nu is er nog steeds een grote ruimte op de begane grond, ondanks de breedte van het pand.

Hendrick Jansz. Kruiwagen bleek bij zijn dood in deze buurt zo’n zes panden met kruiwagens te bezitten waaronder Brouwersgracht no. 53. Ook op zijn graf was een kruiwagen aangebracht.

___________________________

Tekst: Onno Boers